ترنچ کتها، بخش جدا ناپذیر کمد لباس هر فرد خوش پوشی هستند. این کتها به نوبه خود، داستان طولانی و بلندی را برای راه یابی به کمد لباس واستایل مردم امروزی پیموده‌اند. نظامی گری، سیاست، جغرافیا و تاریخ چهارعامل بسیار تاثیر گذار در نحوه پوشش مردم و ابداعات آن‌ها برای خود مراقبتی است. این چهارگانه بر سر آیتم‌های پوشش خارجی، مثل اوور کتها، تاثیرات بسزایی داشتند. همین امر باعث تولید اشکال متفاوتی ازاوور کتها شده است. در این مقاله به یکی از مهم‌ترین انوع اوور کتها، یعنی ترنچ کت (Trench Coat) خواهیم پرداخت.
تاریخچه ترنچ کت
کما فی السابق، در ابتدا به سراغ معنی این کلمه و ریشه یابی تاریخی آن می‌پردازیم.
کلمه Trench در زبان انگلیسی به معنی لغوی “گودال” یا “خندق“ است. اما این کلمه چه ارتباطی با نام این کت دارد؟ در اصل این کتها برای جلوگیری از خیس شدن نظامیان در اطراف خندق‌ها و گودال‌هایی که برای ایجاد موانع فیزیکی در میدان جنگ ایجاد و پر از آب می‌شدند، تعبیه شدند. این کت اغلب در مناطقی که آب و هوای مرطوب و بارانی داشت بر تن نظامیان دیده می‌شد. ترنچ کت توسط دکترین نظامی بریتانیا به ارتش بریتانیا راه یافت. بنا بر گفته‌های قدیمی، فلسفه‌ی ساخت این کت، خشک نگه داشتن سربازان از گزند باران بود.
ترنچ کت راه بسیار طولانی را از جنگ‌های قرن نوزدهم تا به امروز پیموده است. تئوری‌های زیادی در ارتباط با نحوه و فلسفه پیدایش ترنچ کت مطرح است. اینکه بگوییم کدام درست تر است شاید غیر ممکن باشد. اما در این مقاله به اصلی ترین روندهای پیدایش این آیتم بی انتها و Timeless می‌پردازیم!
در کل سه برند بزرگ در ساخت ترنچ کت، به طور عمده فعالیت می‌کنند:
Mackintosh و کتهای بارانی لاستیک اندود
اگر نگاهی به تاریخ پوشاک داشته باشیم، درمی‌یابیم که ترنچ کت به کتهای درشکه چی‌ها (Coachmen’s Coat) در قرن هجدهم، شباهت زیادی دارد. در واقع این کتها، اجداد ترنچ کتهای امروزی هستند. ترنچ کت، دارای ساختارهای متعددی است که هر کدام بر اساس واقعه یا کاربردی خاص بر روی آن اضافه شده‌اند تا به شکل امروزی درآید.
ترنچ کت به کت بارانی نیز شناخته می‌شود. اما چه شد که این کت، مختص آب وهوای بارانی شد؟ برای پاسخ به این سوال باید به قرن نوزدهم باز گردیم. در آن زمان، چراغ‌های گازی به سرعت در حال محبوب شدن بودند. همچنین محبوبیت استفاده از گاز به دلیل گرانی ذغال سنگ نیز در حال افزایش بود. این امر در شمال انگلستان و اسکاتلند به دلیل باران سنگین و سرمای هوا، رواج بیشتری داشت. گاز از ذغال سنگ استخراج می‌شد. بسیاری از کارخانه داران و افراد سعی داشتند تا بتوانند میزان گاز بیشتری را استخراج کنند. در سال 1818 یک مرد اسکاتلندی تبار به نام James Syme به طور اتفاقی، متوجه یک کشف جالب شد. فرآورده‌های جانبی قطران ذغال سنگ، یعنی نفتا (Naphtha)، می توانست لاستیک را در خود حل کند.
علم شیمی، در ساخت ترنچ کت نقش داشته است.
همانطور که در طول تاریخ همیشه اتفاق میفتد، مخترع یا کاشف، همیشه اطلاعاتش را به افراد تاجر و یا شیادان لو می دهد. Syme، اطلاعات حلالیت نفتا و نحوه استخراج آن را به تاجری به نام Charles Mackintosh می‌فروشد. اما مکینتاش با استفاده از آن و تولید کتهای لاستیک اندود بارانی و ضد آب، ثروت هنگفتی دست و پا می‌کند. او با حل کردن پلاستیک در نفتا، محلول پلاستیکی چسبناکی می‌سازد و در سال 1823، از آن برای تولید پوشاک ضد آب استفاده می‌کند.
او از این پلاستیک حل شده، در بین دو لایه پارچه استفاده کرد تا یک پارچه ی ضد آب به دست آورد. پارچه‌ای که جرقه‌‌ی تولید ترنچ کتها شد. مکینتاش برای تولید یک لباس به این فکر کرد که: 1. مردم انگلستان به چه پوشاکی نیاز بیشتری دارند؟ 2. چه لباسی در مقابل باران مقاومت بالایی واهد داشت؟
ترنچ کت به دلیل رفع نیاز مردم در مقابل باد و باران، سریعاً محبوب شد. علی رغم این موضوع که نمونه‌‌های اولیه این کت، بوی بسیار نامطبوعی از نفت داشتند، باز هم مردم از خرید آن استقبال می‌کردند. کمپانی مکینتاش و همکاران در سال 1824 در منچستر انگلیس تاسیس شد. این کارخانه، در اصل یک نساجی بزرگ برای تولید منابع اولیه خام برای کتهای بارانی بود.
با وجود اینکه این کت بوی نامطبوعی داشت اما مکینتاش تعداد قابل توجهی از آن‌ها را به فروش رساند. اما بوی این کتها تنها مشکل اساسی نبود. ظاهر به اصطلاح “گونی سیب زمینی شکل” این کت نیز زیاد چنگی به دل نمی‌زد. اما فقط کاربرد ضد آب بودن آن باعث فروش زیاد آن می‌شد.
یکی از دیگر ایرادات این کتها، درفصل‌های مختلف سال، نمایان شد. این کتها در روزهای گرم سال، مثل عسل، چسبناک و در روزهای سرد تر، مثل یک تخته چوب سفت می‌شدند. از طرفی دودهای ایجاد شده در طی روند تولید نفتا، برای کارگران مضر بود. همین موضوعات باعث شد تا در سال 1854 این کتها، از چشم مردم بیفتند.
نام مکینتاش، حتی بعد از او نیز در بین مردم و ترنچ کتها، ماندگار مانده است.
اما بنا بر فروش و موفقیتی که مکینتاش از این کتها به جیب زد، باعث شد تا در سال 1854 کمپانی Hellewell با ایجاد تغییراتی در نساجی پارچه‌های اولیه، ترنچ کت را دوباره به صدر فروشگاه‌‌ها بازگرداند. این کمپانی، پارچه‌های دولایه‌ای را تولید کرد که مشکلات بوی نامطبوع قبلی را نداشتند و همین امر مجدد باعث شد تا ترنچ کتها با ساختاری متفاوت تر، محبوب شوند. از آنجاییکه این کت، برای بار اول با مکینتاش در جامعه عرضه شد، نام کت بارانی Mackintosh توسط مردم برای این کت مرسوم شد.
امروزه، هنوز هم ترنج کتهای مکینتاش از ریشه‌های همین کارخانه‌های مکینتاش در حال تولید هستند که با نماد اختصاری k تولید می‌شوند.
Aquascutum و ترنچ کتهای مشهور او در جنگ
همزمان که مکینتاش در حال جولان در بازار پوشاک ضد آب بود، در شهر منچستر نیز، تولید کتهای بارانی توسط دو فرد دیگر به اوج رسید. این دو نفر در حال کار کردن بر روی تعاریفی متفاوت از کتهای ضد آب بودند. یکی از این افراد John Emary نام داشت که در خیاط خانه خود در لندن، بارانی خاصی را تولید می‌کرد. او کلمه‌ی لاتین Aquascutum به معنی ضد آب را بر روی محصولش گذاشت.
آکواسکوتوم به سرعت رو به تولید گذاشت و برای سربازان بریتانیایی مشغول به خدمت، دوخته شد تا در سرتاسر امپراتوری بریتانیا، آن‌ها را از گزند آب محافظت کند. طول این ترنچ کت تا مچ پای سربازان را می‌پوشانید و اغلب به روش دابل برستد تولید می‌شد. این نوع ترنچ کت در سال 1853 به صورت بسیار گسترده‌ای برای ارتش بریتانیا سفارشی دوزی شد و در جنگ کریمه و جنگ‌های داخلی آمریکا نیز در سال‌های 1861 تا 1865 بر تن سربازان دیده شد.
محبوبیت این پوشش نظامی به قدری بالا رفت که وارد ارتش‌های سایر کشورها نیز شد و رفته رفته حتی نظامیان در روزهای غیر کاریشان نیز از ترنچ کتها در زندگی روزمره خود استفاده می‌کردند.
ترنچ کت جان‌های بسیاری از افراد را در جنگ نجات داده است!
قدیمی‌ترین نسخه ترنچ کت موجود، مربوط به ژنرال جرالد گودلیک است که در موزه ی Newstead Abbey انگلستان نگهداری می‌شود. وی این کت را در طول جنگ کریمه بر تن داشت. او فرمانده‌ی گروه تک تیراندازان بود که در یکی از حمله‌های چریکی در پشت خط دشمن توسط یک گروه بزرگ روسی دستگیر شد.
ترنچ کت او باعث نجاتش شد. وی به همراه سربازانش به داخل یک دره عمیق پر از سربازان روسی فرار می‌کند تا آنجا پناه بگیرد. اما موضوع جالب اینجا بود که به دلیل شباهت ترنچ کت و رنگ خاکستری‌اش، نادیده گرفته شد و اصلا توسط قوای روسی شناخته نشد و توانست با همین استتار از بین خطوط دشمن فرار کند.
Thomas Burberry
در سال 1856 یک شاگرد بیست و یک ساله خرازی به نام توماس بربری، مغازه خودش را در Basingstake افتتاح کرد و از آنجایی که بزرگ شده‌ی همان منطقه بود، متوجه شد که پوشاک از جنس لینن کارکنان مزارع، دارای ویژگی‌های خاصی بودند که میتوانست از آن در تولید ترنچ کتها استفاده کند.
پوشاک مزرعه داران، سبک وزن و گشاد بود و در زمستان گرم و در تابستان احساس خنکی داشت. از طرفی قابلیت تنفس پذیری خوبی داشتند و به هنگامی که هوا کمی نمناک و مرطوب می‌شد، الیاف آن‌ها سریع، خیس نمی‌شد. همین ویژگی باعث شد تا با وجود اینکه آکواسکوتوم تولید کننده‌ی مقیاس بزرگ کتهای بارانی با رقیبی بسیار جدی به نام بربری رو به رو شود.
پارچه گاباردین، شکلی نوین به ترنچ کت بخشید.
بر خلاف نسخه‌ی لاستیک اندود شده‌ی Emary، بربری شیوه‌ی متفاوتی را برای تولید ترنچ کت اتخاذ کرد. وی به جای پشم از یک تکه پارچه‌ی مقاوم که از رشته‌های نخ پنبه مصری که قبلا ضد آب شده بودند، برای تولید ترنچ کت استفاده کرد.
این پارچه همان گاباردین بود. خصلت‌های خوب این پارچه، وزن سبکً و بی بویی آن بود. از طرفی خاصیت ضد آب و استحکام بالای گاباردین، آن را برای آب و هوای بارانی مناسب می‌کرد. بربری Gabardine را در سال 1879 به عنوان یک شرکت بازرگانی ثبت کرد. شرکتی که چهل سال دوام داشت. جهانگردانی چون آموندسن و شکلتون نیز از این پارچه در نمایشگاه‌هایی که برای عرضه و نشان دادن کالاهایشان به راه می‌انداختند، استفاده می‌کردند. مجموعه‌ای از فعالیت‌های خواسته و ناخواسته‌ای از تبلیغ گاباردین در گوشه کنار دنیا باعث شد که مردم، گاباردین و بربری را با ترنچ کت بشناسند و بر سر زبان‌ها افتادند.
داستان تاریخ این آیتم بسیار طولانی‌تر از این چند پاراگراف است. قطعاً گفتن آن‌ها در این نوشتار، خارج از حوصله مخاطب است. یکی از سوالاتی که همیشه ذهن مخاطب را درگیر می‌کند، این است که این پوشش نظامی چرا هنوز هم بعد از سال‌های جنگ همچنان محبوب است؟ در واقع این هم ریشه در تاریخ انگلستان دارد.
ترنچ کت، میراث جهانی انگلستان در کمد لباس مردم است.
دولت انگلستان تعداد بسیار بالایی از ترنچ کت را برای ارتش سفارش داده بود. بعد از جنگ هم با مازاد بسیار زیادی از این ترنچ کت رو به رو شد. چیزی که دیگر در ارتش جایی نداشت. همین موضوع باعث شد تا آن‌ها را در سال 1920 به عموم مردم عرضه کند. مردم هم از اینکه یک پوشش ضد آب با پارچه‌ای مقاوم و مستحکم می‌خریدند، خوشحال بودند و از طرفی مقامات و افسرها نیز ترنچ کتهای نظامیشان را در طول زندگی روزمره‌شان نیز می‌پوشیدند.
ترنچ کت، کم کم به یکی از نمادهای فرهنگ انگلیسی تبدیل شد و با ورود به هالیوود و دیده شدن بر تن ستارگان سینمایی، جهانی شد. با وقوع جنگ جهانی دوم، استراتژی کشورها در میادین جنگ و به طبع آن، پوشاک نظامیشان تغییر کرد و همین موضوع باعث شد تا ترنچ کت، اهمیت نظامی خود را از دست بدهد. البته همچنان اگر به عکس‌های افسران آلمانی نگاهی کنید، خواهید دید که همه آنان ترنچ کتهای مشکی رنگ چرمی بر تن دارند که بیشتر به دلیل یونیفرم سازمانی و همچنین نمادی از مظهر آلمانی و حزب نازی از آن‌ها استفاده می‌کردند.
امروزه همچنان ترنچ کت با وجود ریشه‌های نظامی که دارد، یکی از آیتم‌های محبوب افراد خوش پوش محسوب می‌شود و افرادی که سر رشته‌ای از استایل شخصی دارند، اغلب به دنبال خرید یک ترنچ کت بربری یا حتی آکواسکوتوم هستند. ترنچ کت، یک آیتم بی انتها یا Timeless محسوب می‌شود و هیچگاه، هیچ شکل وطرحی از آن از مد افتاده نمی‌شود.
ویژگی‌های یک ترنچ کت مرغوب
1.پارچه ترنچ کت
برای ترنچ کت سنتی، فقط یک نوع پارچه وجود دارد: گاباردین صد در صد نخی که توسط توماس بربری اختراع شد. گاباردین از ترکیب الیاف پنبه شبیه به پارچه فاستونی تولید می‌شد. این پارچه سبک، مقاوم و محکم است و همانطوریکه قبلاً هم به آن اشاره شد، نخ‌های آن، قبل از نساجی ضد آب می‌شود.
2.لاستیک اندود شده
حدود پانزده سال پیش، کمپانی Mackintosh، ترنچ کتهای لاستیک اندود شده را به عنوان یک کالای لوکس در رنگ‌های متفاوت دوباره به بازار عرضه کرد. از آنجایی که خصوصاً موفقیت زیادی در بین زنان ژاپنی به دست آورد، کمپانی مکینتاش به یک شرکت ژاپنی فروخته شد. منظور از لاستیک اندود شدن این ترنچ کتها، استفاده از همان محلول پلاستیک مایع در ساخت الیاف پارچه‌های مورد نظر برای دوخت ترنچ کت‌هاست که امروزه نیز به روش‌های نوینی نیز همچنان انجام می‌شود تا پارچه‌هایی با قابلیت ضد آب بیشتری تولید شوند.
مهم‌ترین ویژگی ترنچ کتها، خاصیت ضد آب بودنشان است. یک ترنچ کت به راحتی، یا به جرأت میتوان گفت اصلا نباید خیس شود.(به این معنی که آب نباید به تار و پود آن نفوذ کند)
3.پارچه‌های مدرن
از آنجاییکه سبک و سیاق تولید پارچه‌های لاتستیک اندود Aquascutum زیاد باب میل افراد و همچنین نهاد‌های مراقب منافع حقوق کره زمین نبود، امروزه کمپانی‌ها، با پارچه‌های جدیدتری به تولید ترنچ کت می‌پردازند. حتی برخی از این پارچه‌ها تماماً گیاهی هستند و در تولیدشان هیچ رد پایی از لاستیک و قطران و نفتا وجود ندارد. پارچه‌هایی چون Gore-tex یا پارچه‌های روغن اندود شده، دو نمونه از این پارچه‌های نوین هستند. فناوری نانو نیز امروزه در تولید ترنچ کت، بسیار قوی عمل می‌کند. ترنچ کت با پارچه‌های پشمی و حتی پارچه‌های سبک‌تر نیز امروزه، تولید می‌شوند که فقط با یک بار اسپری نانو به یک آیتم ضد آب تبدیل می‌شوند.
4. چرم
دربرهه خاصی از تاریخ، خصوصاً در طی جنگ جهانی دوم، استفاده از چرم در تولید ترنچ کت بسیار مرسوم شد. افسران آلمانی اغلب ترنچ کتهای چرمی مشکی رنگ بر تن می‌کردند که البته همین موضوع هم باعث شد تا شهرت ترنچ کت چرمی، لکه دار شود. امروزه بسیاری از افراد برای ادای احترام به قربانیان رایش سوم، از ترنچ کتهای چرمی سیاه استفاده نمی‌کنند. یک اتیکت جالب درباره این نوع ترنچ کت وجود دارد. در مقابله با یهودیان، بهتر است از ترنچ کت چرمی سیاه رنگ، استفاده نکنیم. این کار، شاید برای آن‌ها تداعی هولوکاست و وقایع مشقت بار کمپ‌های کار باشد. هرچند این امر در کشور ما رایج نیست.
یکی دیگر از عیب‌های بزرگ ترنچ کتهای چرمی وزن سنگین آن‌هاست. البته ترنچ کتهای چرمی در طیف رنگی قهوه‌ای در دهه‌های 70 و 80 رواج داشتند که امروزه نیز در صدر ترندهای پاییز-زمستانی 2023-24 نیز دوباره توسط برندهای بزرگ مطرح شده‌اند. در کل توصیه می‌کنیم که قبل از خرید یک ترنچ کت، به کاربرد آن بیشتر دقت کنید تا چرم آن. انواع ترنچ کت چرمی در هر رنگ و طرح، شاید ترندی و زیبا به نظر برسند اما از این امر هم غافل نشوید که به سرعت نیز از مد خارج خواهند شد. توصیه می‌کنیم برای خرید ترنچ کت، حدالامکان به دنبال چرم نروید. چرم با وجود ضد آب بودنش نیازمند مراقبت زیادی در مقابل آب و باران است و در طول مدت زیاد سرمایه گذاری خوبی برای خرید این نوع پوشش نخواهد بود.
5. رنگ
قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین رنگ مورد استفاده برای ترنچ کتها، رنگ‌های خانواده کرمی و شتری است. رنگ خاکی نیز در دهه‌های جنگ رواج بسیاری داشت. اما امروزه سایر رنگ‌هایی چون ماسه‌ای و رنگ‌های آبی و یا خاکستری نیز ازمحبوبیت بالایی برخورداراند. در دنیای فشن امروزی هیچ آیتمی فقط به یک رنگ محدود نمی‌شود و ترنچ کتها هم از این قاعده مستثتی نیستند. رنگ‌های زرد، نارنجی، زیتونی و زرشکی شرابی نیز می‌توانند ظاهری خاص به استایل شما ببخشند.
در ترندهای پاییز و زمستان 2023-24، انواع ترنج کت با رنگ‌های بنفش تیره و همچنین زیتونی و صورتی تیره نیز توسط برندهای بزرگی چون Louis Vuitton و Loewe ارائه شده‌اند. ترنچ کت مانند گذشته، فقط به رنگ‌های خنثی و زمینی خلاصه نمی‌شود و از آنجاییکه یک بالاپوش بزرگ محسوب می‌شود، آیتم مناسبی برای نوآوری و خلاقیت طراحان محسوب می‌شود.
نکته
برای خرید اولین ترنچ کت، پیشنهاد می‌کنیم به دنبال یک ترنچ کت با رنگ و شمایل قدیمی آن یعنی بربری باشید که اغلب به رنگ‌های کرمی یا سرمه‌ای طراحی شده اند. با این کار می‌توانید حتی کمی به سمت سبک پوشش وینتج نیز حرکت کنید. کرمی، رنگی است که قدرت ترکیب بالایی با بسیاری از رنگ‌ها را دارد و نگرانی در ارتباط با اینکه آن را با چه رنگ‌هایی ترکیب کنید را به راحتی مرتفع می‌سازد. اما به یاد داشته باشید که هرچقدر رنگ پوشاک شما روشن‌تر باشد، احتمال لکه دار شدن آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. از این رو پیشنهاد می‌کنیم اگر زیاد اهل سفر هستید و روزهای زیادی را در مسافرت به سر می‌برید، به رنگ‌های تیره‌تری چون طوسی یا سرمه‌ای فکر کنید.
تجربیات شما
تمرین 1
- از چه ترفند‌ها و روش‌هایی برای مراقبت از ترنچ کتتان استفاده می‌کنید؟
تمرین 2
- به نظر شما ترنچ کت در دسته بندی کدام درس کد قرار می‌گیرد؟